Dudak-Damak Yarıklığına Bağlı Dil ve Konuşma Bozuklukları
Damak Dudak Yarıklığı
Yarık dudak ve damak, atipik embriyolojik gelişimin neden olduğu konjenital yapısal anomalilerdir. Yarık dudaklı ve/veya damaklı bebekler ve küçük çocuklar için erken müdahalenin en önemli amacı, ünsüz envanterini ve anlamlı kelime dağarcığını artırarak oral hava akımını kazandırmaktır.
Ebeveyn eğitimi erken müdahale için çok önemlidir. DKT'ler ebeveynlere danışmanlık yapar ve ebeveynleri bebeklerinde iyi iletişim becerilerini geliştirmeye teşvik eder. Ebeveyn tarafından uygulanan erken müdahale programlarının, yarık damaklı küçük çocuklarda konuşma ve dil gelişimini kolaylaştırdığı gösterilmiştir.
Ekip Yaklaşımı
Yarık damaklı/dudaklı çocuklara müdahale bir ekip işidir. Yarık damak takımının mutlaka sahip olması gereken temel üyeler:
Cerrah
Cerrahi onarım
Ortodontist
Diş ve çene yapısı
DKT
Dil ve konuşma terapisi
Ek Ekip Üyeleri:
Ek üyeler, bireyin gelişimsel, tıbbi ve psikolojik ihtiyaçlarına göre değişir.
Palatal Onarımdan Önce Terapi Hedefleri
Ameliyat Öncesi Dönem
- 1 Ameliyattan önce çocuklarıyla vokal oyuna girme
- 2 Yarıktan en az etkilenen konuşma seslerinin kullanımına teşvik etme
- 3 Çeşitli seslerin modellenmesi ve seslerin, dudak, dil ve yüz hareketlerinin taklit edilmesini teşvik etme
- 4 Oral durak ünsüzleri üretme girişimlerini güçlendirmek ve zorunlu nazal kaçakları göz ardı etme
- 5 Telafi edici kullanımlar için alternatiflerin modellenmesi
Palatal Onarımdan Sonra Terapi Hedefleri
Ameliyat Sonrası Dönem
- 1 Ses çeşitliliğini arttırmak için ses oyunu ve kelime yapımlarını kullanma
- 2 Ünsüz seslerin artması
- 3 İletişim fırsatlarını arttırma
- 4 İşlevsel sözcüklere odaklanarak dağarcığını geliştirme
- 5 Konuşma için hava akımı farkındalığını artırma
- 6 Yeterli bir VP mekanizmasına rağmen öğrenilmiş davranışları (ortaya çıkan telafi edici yanlış üretimleri) değiştirme
Anahtar Başarı Faktörleri
- • Erken müdahale: Bebek döneminden itibaren başlayan müdahale
- • Ebeveyn eğitimi: Ailenin sürece aktif katılımı
- • Multidisipliner ekip: Farklı uzmanlık alanlarından koordineli destek
- • Bireyselleştirilmiş terapi: Her çocuğun özel ihtiyaçlarına göre planlama